9 april 2025

De oorlogsjaren van Nescio en Belcampo

In Groots en onbekommerd, de biografie van Belcampo (Herman Schönfeld Wichers), komt de vriendschap met Nescio (Frits Grönloh) in de Amsterdamse jaren ter sprake. Vooral het wederzijds contact in de oorlog. In het pas verschenen Zingen in het donker, brieven uit de hongerwinter over de periode 13 augustus 1944 tot 5 juni 1945 van Nescio (J.H.F. Grönloh), wordt de context van het laatste oorlogsjaar uitgelicht: het scharrelen om te overleven in een veranderende stad.

Nescio had in 1938 over Belcampo gelezen, schrijft hij in een brief van 13 december 1938 aan zijn dochter Bob en schoonzoon Jan Zeven in Groningen: ‘Onlangs las ik in de Haagsche Post van 12 November dat er een schrijver bestaat, “drager van een bekenden Noordelijken naam”, die onder ’t pseudonym Belcampo schrijft, zelf zijn boeken uitgeeft en in Amsterdam woont op de Achtergracht 45 drie hoog onder de naam “Uitgeverij De Arend”. Informeer eens wie dat kan zijn. Hij werd erg gunstig besproken.’ Een paar maanden later, op 2 maart 1939 laat Nescio zijn dochter en schoonzoon weten dat hij ‘de Zwerftocht’ heeft gelezen: ‘Aardig. Je zou zeggen dat hij een Twenthenaar is, dus toch niet uit Winschoten. Op een reclamebiljetje staat z’n portret en wel z’n achterhoofd!’ Nadat er een exemplaar toevallig bij drukkerij Ahrend van uitgeverij Kosmos terecht was gekomen, verscheen in 1939 de handelseditie. Maar Herman Schönfeld Wichers wilde anoniem blijven en stuurde de foto van zijn achterhoofd naar uitgever Jacques van der Kolk, die de foto opnam in de reclamefolder van De zwerftocht van Belcampo.

Belcampo antwoordt Nescio op 24 april van zijn nieuwe adres ’s Gravelandsche Veer in een briefje met de aanhef ‘Geachte confrère mag ik met het oog op de schrijverij zeker wel zeggen.’ Aangemoedigd door het initiatief van de schrijver Nescio, vat Herman nogal formeel formeel formulerend ‘het plan op eens bij U te komen aanloopen. Door verhuis- en andere drukte is daar tot nog toe niets van gekomen. Wilt U, wanneer U dat niet onwelkom is, mij dan eens een geschikt tijdstip daarvoor doen weten? Deze week ben ik bezet tot Vrijdag.’ In mei komt Nescio bij Belcampo op bezoek. Ze gaan vaker bij elkaar langs.